Nieuwe planeten in ons zonnestelsel

Al te vaak hebben politici enkel oog voor de volgende verkiezing. Er wordt veel te weinig aandacht besteed aan de lange termijn, en aan gebeurtenissen buiten het kiesdistrict. Daar wil ik niet aan mee doen. In een blijk van staatsmanschap geef ik u dan ook het volgende historisch bericht, van nauwelijks te onderschatten, ik zou zelfs durven zeggen, van kosmisch belang, uit de Volkskrant mee. Ook al omdat het een hobby van me is, die me nog steeds nauw aan het hart licht.

Meer planeten in zonnestelsel

Van onze medewerker Govert Schilling (de Volkskrant, 16.08.2006)

AMSTERDAM - Ons zonnestelsel heeft straks geen negen planeten meer, maar twaalf, waaronder één dubbelplaneet en drie ‘plutonen’. En het kan niet lang duren of het worden er meer. Véél meer.
Een speciale commissie van de Internationale Astronomische Unie (IAU) heeft een ontwerpresolutie opgesteld voor de definitie van een planeet. Daarover wordt binnenkort gestemd op een groot sterrenkundecongres in Praag. Als de resolutie wordt aangenomen, komen er drie nieuwe planeten bij: Ceres, Charon en ‘Xena’.
Er is de afgelopen jaren eindeloos gediscussieerd over de vraag wat nu precies een planeet is. En of de negende planeet, Pluto, wel mee mag doen. Pluto is veel kleiner dan de andere planeten en beweegt in een rare baan om de zon.
De kwestie werd extra actueel toen vorig jaar een verre tweelingbroer van Pluto werd ontdekt. Deze ‘tiende planeet’, bijgenaamd ‘Xena’, maar officieel 2003 UB313 geheten, is zelfs een slagje groter dan Pluto.
De IAU-commissie is nu met een eenduidige definitie gekomen. Deze komt erop neer dat een planeet een bolvormig hemellichaam is in een baan om de zon. Kleine, onregelmatig gevormde rotsblokken, planetoïden en ijsdwergen tellen niet mee, want die zijn niet groot en zwaar genoeg om vanzelf een bolvorm aan te nemen.
Volgens deze definitie is Pluto gewoon een planeet, en ‘Xena’ ook. Maar ook Ceres, de grootste planetoïde tussen de banen van Mars en Jupiter, hoort in het rijtje thuis. Verrassend is dat de commissie ook Charon tot planeet bestempelt. Charon is de relatief grote begeleider van Pluto. Met Pluto vormt hij straks officieel een dubbelplaneet.
Naast de drie nieuwe planeten zijn er nog twaalf ‘kandidaatplaneten’, die op een soort wachtlijst staan. Als bekend is dat ze door eigen zwaartekracht bolvormig zijn, verkrijgen ze ook de planeetstatus.
Hoewel Pluto in het nieuwe voorstel een planeet blijft, heeft de IAU-commissie hem wel in een apart hoekje gezet: de kleine planeten buiten de baan van Neptunus worden voortaan ‘plutonen’ genoemd, om ze te onderscheiden van de acht grote ‘klassieke’ planeten. En planeten die kleiner zijn dan Mercurius mogen ook aangeduid worden als ‘dwergplaneten’.
De komende dagen wordt wellicht nog wat geschaafd aan de precieze tekst van de ontwerpresolutie, waarna deze op 24 augustus in stemming wordt gebracht.